Kastamonu’nun
bilinen tarihi, Hitit İmparatorluğu ile başlar. Hititlerden sonra
Frigya ve Lidya Krallıklarının egemen olduğu bu topraklar M.Ö.4.yy’da
Perslerin eline geçmiştir. M.Ö.4,yy’da Büyük İskender Anadolu
Ile birlikte Kastamonu topraklarını da Makedonya’ya katmıştır.
İskender’den sonra yöreyi ele geçiren Pontus Krallığı M.Ö.1,yy’da
Romalılar tarafından ortadan kaldırılmıştır. Uzun yıllar Roma
İmparatorluğu sınırları içinde kalan Kastamonu M.S.395 yılında
İmparatorluğun bölünmesiyle bütün Anadolu gibi Bizans İmparatorluğuna
katılmıştır.
Prehistorik
çağlardan sonra havalinin (Paflagonya’nın) bilinen Sümerlerin en eski
bir kolu olan Gaslar (Gaşka Türkleri)’dır. M.Ö.2000-1300 yılları
arasında hüküm süren Gaslar (Gaşkalar) devamlı olarak Mısırlılar,
Suriyeliler ve Kaldelilerle siyasi, ticari ve kültürel münasebetlerde
bulunmuşlar, Hititlerle de bazen savaşmış bazen dost olmuşlardır. Gaslar
sert karakterli, cengaver kişiler olarak bilinmektedir.
Bugün
Kastamonu ve çevresindeki illeri de içine alan ve Romalılar devrinde
adına Paflagonya (Pophlaginia) denilen Gasların kurduğu şehirlerden bir
tanesi de „Timonion veya Tumanna“ dır. Bazı yazarlar Kastamonu adının
menşei konusunda; bu kelimenin „Gas“ kelimesi Ile „Timoni“ veya
„Tumanna“ kelimesinin (Gas ülkesi anlamında) birleşmesinden meydana
geldiği görüşünü ileri sürmüşlerdir ki en akla yakın ihtimal budur.
Fonotik yönden de bugünkü Kastamonu’ya yaklaşmaktadır.
İkinci
bir görüşe göre Romalılar devrinde Taşköprü’nün eyalet merkezi olduğu
zamanlar Kastamonu küçük bir kasaba olup, Bizans devrinde ve özellikle
Kommenler soyu zamanında gelişmeye başlamıştır. Bu soy zamanında buraya
bir kale yapılmış ve Kommenlerin kalesi anlamında “Kastra Kommen”
denilmiştir. Bu kelimenin zamanla “Kastamonu” şekline dönüştüğünü ileri
sürenler olmuşsa da bunu belirleyen herhangi bir vesika mevcut değildir.
Kastamonu’nun
ilk defa Türklerin eline geçmesi Danişmentliler zamanında Ahmet Gazinin
Oğlu Gümüş tekin devrinde “1105 yılında” gerçekleşmiştir. 100 yıla
yakın bir zaman Danişment idaresinde kalan şehir ve çevresi 15 yıl süre
ile tekrar Bizanslılara geçmiş, 1213 yılında Anadolu Selçuklu Sultanı
Alaaddin Keykubat’ın emriyle Selçuklu kumandanı Hüsamettin Çobanbey
tarafından zaptedilmiştir.
Moğollar
tarafından bölgenin ikinci kez zaptına memur edilen Şemsettin Yaman
Candar kumandasındaki ordu 1292 yılında Kastamonu’ya giderek
Muzafferettin Yavlak Arslan birliğini bozguna uğratmış kendiside
öldürülmüştür. Muzafferettin Yavlak Arslanın oğlu Mahmutbey, babasının
intikamını almak için mücadeleye girmiş ve Şemsettin Yaman Candar’ı
buradan batıya sürmeyi başarmıştır. Şemsettin Yaman Candar’ın ölümünden
sonra Süleyman Paşa tarafından 1309 yılında Kastamonu yeniden
zaptedilmiş, toprakları genişletilerek “Candaroğulları Beyliği”ni kurmuş
ve Çobanlar hakimiyetine son vermiştir.
İsfendiyarbeyden
sonra “İsfendiyaroğulları” adını da alan Kastamonu beyliği 1460 yılında
Osmanlı İdaresine girinceye kadar önemli bir ilim ve kültür merkezi
olmuş, bir çok ilim adamı yetiştirmiş, Osmanlılar zamanında da bu
özelliğini devam ettirmiştir.
Kastamonu,
Fatih Sultan Mehmet’in 1460 yılında Sinop’la birlikte bu şehri alarak
Candaroğulları beyliğini ortadan kaldırmasından sonra Osmanlı devletine
katılmıştır. Kastamonu Milli Mücadele sırasında lojistik destek
açısından en güvenilir bölge olması nedeniyle büyük yarar sağlamıştır.
Özellikle Ankara’ya İnebolu-Kastamonu yoluyla yiyecek, giyecek, para,
cephane ve silah nakli yapılmıştır.
Cumhuriyetin
ilanından sonra, Büyük Önder Mustafa Kemal Atatürk’ün “23-31 Ağustos
1925” tarihleri arasında Kastamonu’da yaptığı Kıyafet ve Şapka İnkılabı,
Cumhuriyet döneminin önemli olayı olarak tarih sayfalarına geçmiştir.Bu
süre “Kültür, tarih ve sanat haftası” ismini almıştır.
Salı Ocak 04, 2011 8:23 pm